به گزارش سرویس سلامت افق تهران؛ فاطمه حاجی ولیزاده با اشاره به اینکه پوکی استخوان یک بیماری خاموش است، گفت: این بیماری مختص اواخر سنین میانسالی و سالمندی است که با مینرالیزه شدن استخوان اتفاق میافتد و سبب میشود استخوانها متخلخل و شکننده شوند. در واقع ساختار استخوان بهم میخورد و ماده معدنی آنها کم شده و استخوان استحکام خود را از دست میدهد؛ در نتیجه استخوان با کوچکترین ضربهای که انتظار نمیرود، دچار شکستگی میشود.
وی افزود: پس خود پوکی استخوان یک بیماری است که در ظاهر علامتی ندارد و زمان بروز شکستگی، تازه علائم آن مشاهده میشود. با توجه به اینکه بیشتر استخوانهایی که پوک میشوند شامل استخوان ستون فقرات، استخوان لگن و سر استخوان ران و ساعد است، شکستگیها هم بیشتر در این نقاط رخ میدهد. بروز شکستگی سبب ناراحتی و محدودیت حرکتی میشود؛ بنابراین در سنین بزرگسالی با سالمندانی مواجه میشویم که قدشان کوتاهتر شده است و این موضوع هم به واسطه این است که ستون فقراتشان دچار شکستگی شده و یا روی هم خوابیده است و این یکی از علائم پوکی استخوان است.
رییس اداره بیماریهای عضلانی، اسکلتی دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت، ادامه داد: برخی از سالمندان درد کمر یا درد استخوان دارند و یا به خاطر شکستگی در مفصل لگن و سر استخوان ران در بیمارستان بستری میشوند و حتی این سبب میشود مجبور به استفاده از ویلچر باشند، نتوانند حرکت کنند و از پس فعالیتهای روزمره خود برآیند و وابسته به دیگران باشند.
او با تاکید بر اینکه شیوع پوکی استخوان در کشور ما بالا است، توضیح داد: پیمایش بررسی وضعیت پوکی استخوان در کشور در سال ۱۴۰۰ _ ۱۴۰۱ انجام شده است. این پیمایش سومین پیمایشی از این دست بود که انجام میشد اما با پیمایشهای قبلی تفاوتهای زیادی داشت. یکی از مهمترین تفاوتها این بود که در سطح وسیعی از جامعه نمونهگیری برای آن انجام شده است؛ بنابراین میتوانیم نتایج آن را به کشور تعمیم دهیم. پیمایشهای قبلی ما به شکل محدود انجام شده بود اما این پیمایش مناطق شهری و روستایی را دربرگرفته است.
حاجی ولیزاده، ادامه داد: پیمایش در سطح استان تهران شامل ۳ دانشگاه علوم پزشکی، استان مازندران با ۲ دانشگاه علوم پزشکی، استان خرسان شمالی شامل ۲ دانشگاه علوم پزشکی، استان کرمانشاه، استان اهواز با ۲ دو دانشگاه علوم پزشکی، استان آذربایجان غربی، استان اصفهان و استان فارس انجام شد.
وی افزود: به طور کلی با دو واژه استئوپروز (پوکی استخوان کامل) و استئوپنی (از دست رفتن چگالی استخوان البته نه در حد پوکی استخوان کامل) از بروز پوکی استخوان منجر به شکستگی یاد میشود. ۶۰ درصد افراد بالاتر از ۵۰ سال ایرانی دچار استئوپروز و استئوپنی هستند و از هر ۳ خانم بالاتر از ۵۰ سال و از هر ۵ مرد بالاتر از ۷۰ سال یک نفر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان میشود.
رییس اداره بیماریهای عضلانی، اسکلتی دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه شکستگی خطیرترین عارضه پوکی استخوان است، تصریح کرد: این عارضه در عین حال بار اقتصادی بالایی دارد؛ زیرا علاوه بر اینکه فرد باید در بیمارستان بستری شود و مراقبت بگیرد پس از آن هم با از دست دادن حرکت کامل، معلولیت و عدم کفایت در انجام فعالیتهای روزانه ناشی از این شکستگیها مواجه میشود. شکستگی ثانویه در فردی که یکبار دچار شکستگی شده باشد، دو تا سه برابر بیشتر میشود که این موضوع میتواند به دلیل محدودیت حرکتی و یا از دست رفتن توده استخوانی باشد. همه این موارد باعث میشود یک فرد با پوکی استخوان، مخلوطی از مشکلات زیادی باشد.
وی با تاکید بر اینکه پوکی استخوان مربوط به از دست رفتن چگالی استخوان است، اظهار کرد: به همین علت اگر بخواهیم از بروز پوکی استخوان جلوگیری کنیم باید تا سنین قبل از ۳۰ سالگی فعالیت کنیم. در ابتلا به پوکی استخوان دو دسته عامل موثر است؛ یک دسته عواملی هستند که قابل مداخله نیستند مانند اینکه پوکی استخوان در جنس مونث کلا بیشتر از جنس مذکر است زیرا خانمها پس از یائسگی، هورمونهای زنانگی را از دست میدهند و دچار پوکی استخوان میشوند و یا اینکه برخی مواقع مبحث ژن مطرح میشود مثلا در سفیدپوستها، پوکی استخوان شیوع بالاتری نسبت به سیاه پوستها دارد. درعین حال سابقه فامیلی و ژنتیک هم در بروز پوکی استخوان موثر است.
رییس اداره بیماریهای عضلانی، اسکلتی دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت، ادامه داد: از طرفی برخی عوامل قابل مداخله هستند که میتوان با کار کردن روی آنها از ابتلای افراد به پوکی استخوان جلوگیری کرده یا شدت بروز آن را کمتر کرد. یکی از آن عوامل میتواند مصرف سیگار یا الکل باشد که میتواند متوقف شود چرا که ریسک پوکی استخوان را بالا میبرد.
او با تاکید بر نقش پررنگ تغذیه بر پیشگیری از بروز پوکی استخوان، تصریح کرد: مصرف لبنیات و مواد حاوی کلسیم، ویتامین D یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم میتواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری کند و یا پوکی استخوان را به تعویق بیاندازد اما، نکته مهم این است که استخوانهای ما حداکثر ظرفیت و سفتی خود را تا ۳۰ سالگی دارند و پس از آن، بدن به سمتی پیش میرود که وضعیت استخوانها متخلخل شود. هرچه وضعیت تغذیه ما در سنین قبل از ۳۰ سالگی مناسب باشد شرایط ما پس از ۳۰ سالگی بهتر خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه فعالیت و تحرک بدنی سبب فعالیت سلولهای استخوانساز میشود، گفت: این موضوع کمک میکند که استخوانهای محکمتر و ذخیره استخوانی بهتری داشته باشیم و در این حالت اگر بتوانیم حداکثر توده استخوانی را کسب کنیم احتمال اینکه دچار شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان شویم، کمتر است.
وی با اشاره به اهمیت تشخیص به موقع پوکی استخوان، گفت: پوکی استخوان بیماری خاموش است که علامتی ندارد و علائم آن وقتی پیدا میشود که شکستگی رخ دهد؛ بنابراین اگر بتوانیم قبل از بروز شکستگی ناشی از پوکی استخوان آن را تشخیص داده و درمان را آغاز کنیم میتوانیم وضعیت استخوانی فرد را بهتر کنیم و همینطور توانایی و قدرت عضلات را با تحرک بدنی متناسب بالا ببریم و از شکستگی جلوگیری کنیم. تا زمانی که پوکی استخوان منجر به بروز شکستگی نشود خود به تنهایی مشکلی ایجاد نمیکند. تشخیص بهنگام بیماری یک فرصت خوب است که بتوان از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کرد.
او با بیان اینکه برای تشخیص قطعی پوکی استخوان باید از “تراکمسنجی” یا “دانسیتومتری” استفاده کنیم، تاکید کرد: ولی این به آن معنی نیست که افرادی که هیچ علامت یا نشانهای ندارند بخواهند تست تراکم استخوان بدهند. وقتی تشخیص پوکی استخوان مطرح میشود فرد باید دارو مصرف کند و این دارو میتواند از شکستگی پیشگیری کند؛ بنابراین برای اینکه ببینیم لازم است فرد تراکمسنجی استخوان انجام دهد یا خیر باید یکسری اندیکاسیونها را داشته باشد.
رییس اداره بیماریهای عضلانی، اسکلتی دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت درباره اندیکاسیونهای انجام تست تراکمسنجی استخوان، توضیح داد: خانمهای بالاتر از ۶۵ سال و آقایان بالاتر از ۷۰ سال، خانمهایی که قبل از ۴۰ یا ۴۵ سالگی یائسه شدند و هورمونهای استخوانساز خود را از دست دادند، خانمهایی که کاهش قد بیش از ۴ سانتیمتر دارند، خانمهایی که آمنوره داشتند (قاعدگی دیرتر از زمان طبیعی)، افرادی که سابقه شکستگی لگن در خانواده نزدیک خود دارند باید مورد بررسی قرار گیرند؛ چون ممکن است آنها هم دچار پوکی استخوان باشند و لازم باشد که تحت درمان قرار گیرند.
وی با تاکید بر اینکه تراکمسنجی استخوان نباید به صورت کلی انجام شود، بیان کرد: این خدمات رایگان نیست و چند چالش بزرگ و ویژه در کشور درخصوص سنجش تراکم استخوان داریم. یکی از این چالشها تعداد ناکافی دستگاههای سنجش تراکم استخوان در کشور و توزیع ناعادلانه آنها است؛ به طوری که خیلی از این دستگاهها در مراکز استانی تجمع دارند و برای سالمندی که رفت و آمد هم برایش سخت است، انجام سنجش تراکم استخوان با زحمت همراه است. برای اجرای برنامه IMED با کمک شرکتهای سازنده دستگاههای تراکم سنجی استخوان، به صورت رایگان این کار را انجام میدادیم اما بازهم برخی سالمندان توان مراجعه به مراکز ما را به دلیل بعد مسافت نداشتند و این درحالی بود که حتی کمکهزینه رفتوآمد آنها هم پرداخت میشد.
انتهای پیام/