به گزارش سرویس فرهنگ و هنر افق تهران؛ فرناز فرهی مقدم، دکتری زبان‌شناسی و مسئول حوزه مطالعات و پژوهش میراث فرهنگی، ایران، به‌ویژه استان کرمان، می‌تواند از طریق برندسازی این مسیر، جایگاه خود را در اقتصاد جهانی بازتعریف کرده و گردشگری، تجارت و تعاملات بین‌المللی خود را تقویت کند.
راه‌های تجاری همواره نقش اساسی در شکل‌گیری تمدن‌ها، توسعه اقتصادی و تبادلات فرهنگی میان ملت‌ها ایفا کرده‌اند. در میان این مسیرهای تاریخی، راه ادویه یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین مسیرهای تجاری بوده که از شرق آسیا آغاز شده و با عبور از خاورمیانه به اروپا و آفریقا می‌رسید. این مسیر، در ابتدا به دلیل تجارت ادویه‌هایی همچون فلفل، دارچین، زنجبیل و زعفران شهرت یافت، اما به‌مرور زمان به شاه‌راهی برای تبادل انواع کالاهای لوکس، محصولات کشاورزی، آثار هنری و حتی دانش و فناوری تبدیل شد.
ایران، به‌عنوان یکی از تمدن‌های کهن و قرار گرفتن در مسیر این جاده تاریخی، همواره نقش پل ارتباطی میان شرق و غرب را ایفا کرده است. در این میان، استان کرمان به دلیل موقعیت استراتژیک خود یکی از نقاط کلیدی این مسیر بوده و ظرفیت‌های گسترده‌ای برای احیای مجدد این راه در راستای توسعه اقتصادی، فرهنگی و گردشگری دارد. با توجه به اهمیت این مسیر، احیای راه ادویه نه‌تنها می‌تواند موجب رونق تجارت و افزایش تعاملات دیپلماتیک شود، بلکه فرصتی بی‌نظیر برای توسعه گردشگری تاریخی، فرهنگی و خوراک نیز به شمار می‌رود.
در همین راستا، امروز ۲۷ اسفند، نخستین رالی خودروهای کمپر و کاروان‌ها با شعار «کرمان، دل عالم است»، از استان کرمان به مقصد هندوستان آغاز می‌شود. این رویداد، که با پیام صلح، دوستی و بازآفرینی پیوندهای تاریخی میان کشورهای مسیر راه ادویه برگزار می‌شود، گام مهمی در مسیر برندسازی و نهادینه‌سازی این مسیر در حوزه گردشگری و اقتصاد ایران محسوب می‌شود.
این گزارش، با هدف بررسی اهمیت تاریخی، فرهنگی و اقتصادی راه ادویه، تأثیرات بالقوه آن بر توسعه پایدار ایران و فرصت‌های احیای این مسیر در بستر دیپلماسی اقتصادی و تعاملات بین‌المللی انجام شده است. همچنین، پیشنهاداتی جهت نهادینه‌سازی این مسیر در ابعاد علمی، اجرایی و سیاست‌گذاری ارائه می‌شود تا ایران بتواند از ظرفیت‌های بی‌نظیر این مسیر تاریخی بهره‌مند شود.
فرهی مقدم در ابتدا با اشاره به اهمیت تاریخی راه‌ها در پیوند دادن فرهنگ‌ها و پیشرفت‌های اقتصادی، ادبی و هنری، می‌گوید: راه ادویه یکی از مسیرهای مهم تجاری در تاریخ بوده که شبکه‌ای از راه‌های زمینی و دریایی را شامل می‌شود و شرق را به غرب متصل می‌کرد. نام این مسیر از تجارت ادویه گرفته شده، اما به‌مرور زمان، کالاهای دیگری نیز در آن مبادله شدند و نقش آن در اقتصاد جهانی بیش از پیش پررنگ شد.
او ادامه می‌دهد: این مسیر از شرق آسیا، به‌ویژه از هند و چین آغاز می‌شد، از خاورمیانه عبور می‌کرد و نهایتاً به اروپا و آفریقا می‌رسید. از دوران باستان تا اوایل دوره مدرن، این مسیر یکی از شاهراه‌های اصلی تجارت جهانی بود و ایران به‌عنوان یکی از تمدن‌های بزرگ، نقش بی‌بدیلی در آن داشت.
به گفته این دکترای زبان‌شناسی، راه ادویه در بخش‌های زمینی خود، همپوشانی زیادی با راه ابریشم دارد، مسیری که امروز به یک برند جهانی در گردشگری تبدیل شده است.
او معتقد است که این مسیر نیز پتانسیل بالایی برای برندسازی در حوزه گردشگری و تجارت دارد: همان‌طور که راه ابریشم موجب توسعه اقتصادی کشورهای مسیر خود شد، راه ادویه نیز می‌تواند نقشی مشابه را ایفا کند. احیای این مسیر می‌تواند برای ایران و کشورهای دیگر، فرصت‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بی‌نظیری به همراه داشته باشد.
کرمان؛ محور اصلی راه ادویه در ایران
یکی از بخش‌های مهم این مسیر در ایران، استان کرمان است. فرهی مقدم درباره اهمیت این استان می‌گوید: کرمان از دیرباز یکی از مراکز مهم تجاری ایران بوده است. این استان نه‌تنها موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای دارد، بلکه در زمینه تمدنی، فرهنگی و اقتصادی نیز نقش کلیدی در کشور ایفا می‌کند. به همین دلیل، بحث ایجاد دبیرخانه راه ادویه در کرمان مطرح شده است، چرا که این استان می‌تواند محور اصلی این مسیر در ایران باشد.
به گفته او، برندسازی کرمان و ایران به‌عنوان مراکز تجاری راه ادویه، می‌تواند به رشد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور کمک کند.
او تأکید می‌کند: همان‌طور که ایران برای قرن‌ها از این مسیر سود برده است، اکنون نیز با احیا و بازآفرینی آن، می‌توان همان نقش تاریخی را بازگرداند و توسعه‌ای پایدار را برای کرمان و ایران رقم زد.
فرهی مقدم به آینده اقتصاد جهانی اشاره می‌کند و می‌گوید: طبق مطالعات صورت‌گرفته، در نیم‌قرن آینده، تغییرات مهمی در اقتصاد جهانی رخ خواهد داد. کشورهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند، بیشترین رشد اقتصادی را تجربه خواهند کرد. در این میان، اگر ایران بتواند مسیر راه ادویه را احیا کند، می‌تواند جایگاه خود را در میان قدرت‌های اقتصادی جدید بازتعریف کند.
او معتقد است که بازتعریف این مسیر قدیمی، نه‌تنها تجارت ایران را رونق خواهد داد، بلکه باعث تقویت روابط دیپلماتیک و سیاسی ایران با کشورهای مسیر راه ادویه نیز خواهد شد.
فرهی مقدم به تغییر مفهوم گردشگری در دنیای مدرن اشاره کرده و می‌گوید: گردشگری امروز تنها به بازدید از آثار ملموس تاریخی محدود نمی‌شود. گردشگری مدرن شامل بخش‌هایی مانند گردشگری ادبی، هنری، خوراک، فرهنگی و تاریخی است که راه ادویه می‌تواند بستری مناسب برای رشد آن‌ها باشد.
او به ظرفیت‌های مختلف گردشگری مرتبط با راه ادویه اشاره می‌کند و می‌گوید: تورهای گردشگری تاریخی: بازدید از کاروانسراها، بازارهای تاریخی و مسیرهای کاروانی کرمان، می‌تواند تجربه‌ای جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی باشد.
این مسئول حوزه مطالعات و پژوهش میراث فرهنگی استان کرمان، جشنواره‌های فرهنگی و خوراک را از دیگر ظرفیت‌های گردشگری می‌داند و می‌افزاید: برگزاری جشنواره‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با محوریت خوراک و کشاورزی، می‌تواند متخصصان و علاقه‌مندان این حوزه را از سراسر جهان جذب کند.
او ادامه می‌دهد: تقویت زیرساخت‌های گردشگری از دیگر ظرفیت‌هاست و با مرمت آثار تاریخی و ایجاد اقامتگاه‌های سنتی در مسیر راه ادویه، علاوه بر جذب گردشگران، به حفظ میراث فرهنگی نیز کمک خواهد کرد.
فرهی مقدم با اشاره به فرصت‌های اقتصادی راه ادویه می‌گوید: احیای این مسیر نه‌تنها در گردشگری، بلکه در تجارت و اقتصاد کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود. از جمله مزایای اقتصادی آن می‌توان به افزایش صادرات کالاهایی مانند قالی کرمان، مس، فرش، سوغات محلی و ادویه‌های بومی اشاره کرد.
او همچنین به اشتغال‌زایی در منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: این مسیر می‌تواند موجب رشد تجارت‌های خرد و کلان، افزایش تولیدات بومی و توسعه سرمایه‌گذاری در کشاورزی و صنایع دستی شود.
فرهی مقدم درباره بُعد فرهنگی این مسیر می‌گوید: یکی از مهمترین تأثیرات راه ادویه، احیای فرهنگ‌های محلی و تبادل فرهنگی میان کشورها است. بسیاری از آداب‌ورسوم، نوع پوشاک، خوراک و حتی گویش‌های محلی که در حال فراموشی هستند، می‌توانند از طریق این تبادلات دوباره زنده شوند.
او در بخش دیگری از سخنان خود به تأثیرات دیپلماتیک این مسیر اشاره کرده و می‌گوید: راه ادویه می‌تواند به تقویت روابط بین‌المللی ایران کمک کند. افزایش تعاملات اقتصادی و فرهنگی میان کشورها، کاهش تنش‌ها و ایجاد ارتباطات دیپلماتیک قوی‌تر، از دیگر نتایج مثبت این مسیر خواهد بود.
برنامه‌های اجرایی برای احیای راه ادویه در ایران
فرهی مقدم به اقدامات عملی برای احیای راه ادویه اشاره می‌کند و می‌گوید: برگزاری همایش‌های علمی و کارگاه‌های تخصصی در حوزه‌های اقتصاد، هنر، کشاورزی و پزشکی. تدوین مقالات و کتاب‌های پژوهشی درباره اهمیت راه ادویه. برگزاری جشنواره‌ها و تورهای گردشگری با تمرکز بر خوراک، کشاورزی و تاریخ. برگزاری رویدادهای بین‌المللی، مانند «رالی خودروهای کمپر و کاروان‌ها» که از کرمان به مقصد هندوستان، در ۲۷ اسفند آغاز شده است، با شعار «کرمان، دل عالم است».
او می‌گوید: راه ادویه می‌تواند ایران را به جایگاه شایسته خود در تجارت و فرهنگ جهانی بازگرداند. ایجاد دبیرخانه دائمی این مسیر، می‌تواند نقش ایران را در اقتصاد بین‌المللی تقویت کرده و آینده‌ای روشن را برای کشور رقم بزند.
انتهای پیام/
