به گزارش سرویس اقتصادی افق تهران؛ میانگین فروش نفت ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز است که عمده آن به مقصد چین صادر می‌شود. این عدد، ۵ دهه پیش حدود ۶ میلیون بشکه در روز بود و در تمام سال‌های پس از جنگ و تحریم از ۴ میلیون بشکه در روز بالاتر نرفته است.
در حالی که صنعت نفت جهان با افت طبیعی تولید سالانه حدود ۵ تا ۱۰ درصد روبرو است، فقدان سرمایه‌گذاری خارجی، تحریم و نداشتن تجهیزات روز دنیا سبب می‌شود که این افت تولید در ایران شدیدتر شود.
از سوی دیگر، ساختار نامناسب تأمین و توزیع انرژی و وابستگی به انرژی‌های فسیلی سبب ناترازی شدید انرژی در کشور شده است. همچنین زیرساخت‌های نفتی و گازی کشور هم پس از چند دهه تحمل تحریم و کسب بیش از ۱.۶ تریلیون دلار درآمد نفتی اکنون دیگر کارکرد گذشته را ندارند.
مرتضی بهروزی‌فر، عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ایران می‌گوید دولت ایران با فروش نفت به چین نمی‌تواند این صنعت را سرپا نگه دارد: تا زمانی که ما وارد ارتباط و خرید و فروش با غول‌های دنیا نشویم نمیتوان این وضعیت را تغییر داد. همین حالا ما به ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه برای سرپا نگه داشتن صنعت نفت کشور نیاز داریم و این عددی نیست که به راحتی تامین شود. حتی اگر تامین مالی هم صورت گیرد تا وقتی تحریم‌ها باشند و تجهیزات و دانش فنی و تکنولوژی را به روز نکنیم، بازهم پیشرفتی نخواهیم داشت.
او ادامه داد: ایران باید وارد گفتگو با قدرت‌های نفتی جهان شده و صادرات را به شکل دیگری پیش ببرد و سیاست‌های گذشته را تغییر دهد.
موضوع چگونگی فروش نفت ایران تحت تحریم‌های بین‌المللی، همواره موضوعی مورد توجه بوده است. این روند غیرشفاف تاکنون مشکلات بسیاری به وجود آورده و نهادهایی مانند دیوان محاسبات کشور نیز به آن معترض هستند. اهمیت این موضوع از آن جهت است که به دنبال غیرشفافشدن روند، بسیاری از منابع وصول نمی‌شوند و دیوان محاسبات کشور نیز به چرایی وصول نشدن همین درآمدها انتقاد کرده است.
بلومبرگ در گزارشی تحقیقی نوشت که در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۴، حدود ۳۵۰ میلیون بشکه نفت به ارزشی بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار در شبه‌جزیره مالزی کشتی به کشتی شده است. یعنی همان منطقه‌ای که بیش از ۹۰ درصد نفت ایران یعنی حدود یک میلیون بشکه در روز، به چین وارد می‌شود.
همچنین موسسه کپلر در یادداشتی اعلام کرد که پالایشگاه‌های چینی باوجود تشدید تحریم‌ها، همچنان به تأمین نفت از ایران ادامه می‌دهند. اطلاعات این شرکت نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران در ماه نوامبر به دلیل تقاضای داخلی برای تولید برق و کمبود شدید گاز طبیعی، کاهش یافته و به ۱.۴۳ میلیون بشکه در روز رسیده است.
بر اساس گزارش بلومبرگ، تحریم‌های اخیر علیه تانکرهای مرتبط با ایران و مشکلات تولید برق در ایران، ممکن است از دلایلی باشد که موجب کمبود عرضه و تأخیر در رسیدن محموله‌ها شده است. در حالی که پالایشگاه‌های کوچک چین همچنان به تأمین نفت از ایران ادامه می‌دهند، تحلیل‌گران پیش‌بینی کرده‌اند که با افزایش تحریم‌ها به دنبال روی کار آمدن ترامپ، روند ادامه این واردات پیچیده‌تر خواهد شد.
صنعت نفت ایران برای حفظ توان خود، افزایش تولید و احیای ناترازی‌ها و ساختار فرسوده‌اش به ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. و تا زمانی که تحریم‌ها از بین نرود و در بازارهای جهانی به روی این صنعت باز نشود، نمیتوان منتظر هیچ گشایشی در این حوزه بود.
در واقع، وزارت نفت دولت جدید و مدیران کشور باید بدانند که دیگر چین، راهگشای ما برای بازارهای جهانی نخوهدا بود و با این دست.فرمان باید آماده کاهش تولید و صادرات بیشتر در سال‌های آینده باشیم.
