تاب‌آوری به عنوان یک شاخصه روانی همیشه با چالش، تنش، انعطاف‌پذیری و مثبت‌گرایی همراه است و منظور از آن این است که یک فرد یا مجموعه، زمانی که “تعادل” خود را از دست داده و دچار آشفتگی می‌شود بتواند نه تنها آن موقعیت را تاب بیاورد بلکه خود را سازماندهی مجدد نموده تا بتواند وظیفه و ساختار خود را حفظ کند.
به گزارش سرویس افق تهران، یک جامعه شناس، به آسیب‌شناسی رفتارهای ناهنجار در فوتبال ایران با تکیه بر رویدادهای رخ داده پس از دیدار سایپا و پرسپولیس پرداخته است. او در این یادداشت آورده است:
آن چه در حوزه ورزش به ویژه در ورزش‌های پرتوقع مانند کشتی، فوتبال، وزنه‌برداری، تکواندو و … رخ می‌دهد نشانه خوبی از میزان تاب آوری مطلوب مشاهده نمی‌شود نشانه این ادعا هم این است که اصولا در بحث تاب آوری ما با توانمندی‌ها و استعدادها مواجه هستیم نه با ناهنجاری‌ها و اختلال‌ها،
در حالی که آن چه در رقابت‌های ورزشی و به ویژه فوتبال و کشتی پس از نتیجه نگرفتن طرح می‌شود کمتر بر توانمندی‌ها و استعدادها و بیشتر بر ناهنجاری‌ها و اختلال‌ها تاکید می‌شود و مسابقه‌ای نیست که در صحبت‌های مربیان شاهد طرح ناهنجاری‌ها (حریف جوانمردانه بازی نکرد، حریف حرفی برای گفتن نداشت، حرکت بچه گانه، مفت امتیاز از دست دادن و …) یا اختلال‌ها ( ناداوری، مناسب نبودن شرایط، کیفیت زمین و توپ، زمان نامناسب برگزاری بازی، مافیا، دست‌های پشت پرده، نمی‌خواهند من موفق شوم و…).
دانشمندان و عالمان روانشناسی اجتماعی برای تاب آوری مناسب و مطلوب تاکید می‌کنند که لازم است به ظرفیت‌های فردی و شخصیتی و در بازی‌های تیمی مانند فوتبال به ظرفیت‌ها و شخصیت تیمی توجه شده و ارزیابی شود که فرد یا تیم، به چه میزان می‌توانند موقعیت‌های تنشی و چالشی را تجربه کنند و آستانه تحمل آنها در چه نقطه‌ای قرار دارد
و مهم‌تر از آن این که چگونه می‌توانند خود را از تنش و چالش ایجاد شده به نقطه آرامش هدایت کنند که این بستگی به میزان مقاومت آنها در شرایط تنشی و توانمندی آنها در تبدیل تهدید به فرصت دارد.
مشاهده وقایع اخیر در ورزش کشور و به ویژه دیدار دو تیم سایپا و پرسپولیس از هفته دهم رقابت‌های لیگ برتر ایران موسوم به لیگ خلیج فارس، و حوادث “قبل”، “حین” و “بعد” از بازی نشان می‌دهد که تاب آوری تیم‌ها و شخصیت‌های ورزشی مطلوب نیست که ریشه در حوادث پیش از بازی دارد.
مثلا شاید انتظار باشگاه پرسپوایس از باشگاه سایپا و به ویژه سرمربی این تیم که سبقه بازی در تیم پرسپولیس را داشت این بود که آنها نیز مانند باشگاه پیکان از لغو دیدار برابر آنها استقبال می‌کردند یا دست کم موافقت می‌کردند این بازی در ورزشگاه آزادی برگزار شود تا بازیکنان پرسپولیس با فشار روانی کمتری در این دیدار حاضر شوند و ساق خود را برای دیدار نهایی لیگ قهرمانان آسیا به شرایط تیم پرسپولیس و اهمیت حضور در بازی فینال حفظ کنند؛
و توقعات و انتظارات خیل عظیم هواداران این تیم را از حسرت قهرمانی آسیا برآورده سازند از طرف دیگر، سرمربی تیم سایپا احتمالا تحت فشار روانی حواشی جمع آوری کمک‌های مردمی برای مردم زلزله زده کرمانشاه، اختلاف حساب با باشگاه پرسپولیس و نحوه وصول آن، نشان دادن برتری فنی خود و تیمش برابر تیمی که قهرمان غرب آسیا شده و راهی دیدار پایانی رقابت‌های معتبر لیگ قهرمانان آسیا شده است؛
و نیز شرایط جدول و جایگاه تیم تحت فشارهای “روانی” و “انتظاری” بود که با یک جرقه ورزشی و عادی در فوتبال مانند گل زدن در دقایق پایانی یا برگشتن به شرایط رقابت، تاب‌آوری و مقاومت را تمام شده ببیند و در شرایطی که انتظار می‌رفت خود، عامل آرامش باشد دست کم آن چیزی که در رسانه‌ها به نقل از شاهدان حوادث نقل شده، چنین خویشتن‌داری مشاهده نشده است.
آن چه مهم است این است که اهالی ورزش هم بدانند که تاب‌آوری نیز یک “مهارت” به مانند دیگر مهارت‌های فنی و اخلاقی است که جنبه آموختنی دارد و افراد و تیم‌های ورزشی می‌توانند با ممارست و تمرین کردن، تاب‌آوری را در خود ایجاد یا سطح آن را افزایش دهند؛
که مهم‌ترین روش آن، استفاده از برخی مهارت‌های اجتماعی از جمله تفاهم، همدلی و مهربانی است که می‌تواند در کنار به کارگیری مهارت حل مساله از طریق برنامه‌ریزی ، مهارت تفکر انتقادی و خلاق، آشنایی با مهارت خودگردانی و داشتن هویت و خودآگاهی و تسلط بر وظایف و مهارت، در کنار مهارت امیدوار بودن و خوش بینی به آینده، برای رسیدن به آرامش و موفقیت، تاب آوری را ایجاد و یا تقویت نماید؛
به طوری که بتواند در زمانی که در موقعیت و شرایط نامطلوب قرار می‌گیرد تلقی‌اش از این شرایط به جای شرایط ایجاد کننده آسیب‌های روانی، به شرایط پرمخاطره اما زمینه‌ساز رشد و بالندگی تبدیل شود که لازمه آن تلقی نکردن بحران به مثابه موقعیت‌های برطرف نشدنی است زیرا می‌توان با هدف گذاری و اقدام‌های مطلوب، دید خود را نسبت به آن مثبت نموده و با امیدواری و مراقبت از وضعیت خود، راه را برای رشد و بالندگی باز نماید.
دکتر اکبر محمدی خانی – جامعه شناس
انتهای پیام/
ایسنا
